เมื่อปี พ.ศ. 2461 ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ในยุคที่จังหวัดขุขันธ์ เป็นหัวเมืองสำคัญหัวเมืองหนึ่งภายใต้การกำกับของมณฑลอุบล ซึ่งขณะนั้นประกอบด้วย 3 จังหวัด คือจังหวัดอุบล จังหวัดขุขันธ์ และจังหวัดสุรินทร์ ได้เกิดโรคอินฟลูเอนซา ไข้หวัดใหญ่ หรือโรคอินฟลูเอนซา (Influenza) หรือ ไข้หวัดใหญ่สเปน (Spanish Flu) แพร่กระจายไปทั่วราชอาณาจักรสยามทั้งในเขตพระนครและหัวเมืองต่าง ๆ รวม 17 มณฑล โดยเฉพาะที่จังหวัดขุขันธ์ ขณะนั้นมีจำนวนประชากรจากการสำรวจสำมะโนครัว เมื่อปี พ.ศ. 2461 จำนวนทั้งสิ้น 260,258 คน พบว่ามีราษฏรป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่ จำนวน 36,571ราย และเสียชีวิต จำนวน 3,115 ราย
จากส่วนหนึ่งในเอกสารหลักฐานใน ร.6 น 7.11/2
เรื่อง ไข้หวัด (อินฟลูเอนซา) มีเรื่องแจกยา
เรื่อง ไข้หวัด (อินฟลูเอนซา) มีเรื่องแจกยา
โรคอินฟลูเอนซา (Influenza) หรือ ไข้หวัดใหญ่สเปน (Spanish Flu) เกิดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ H1N1 มีจุดเริ่มต้นในแถบยุโรป เมื่อคริสต์ศักราช 1918 หรือพุทธศักราช 2461 ในช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่ 1 โรคดังกล่าว ได้แพร่ระบาดไปทั่วทั้งในยุโรป อเมริกา และเอเชีย ทำให้มีผู้คนทั่วโลกเสียชีวิตราว 20 - 50 ล้านคน ซึ่งมีจำนวนมากกว่าผู้เสียชีวิตในสงครามโลกครั้งที่ 1 หลายเท่า สาเหตุที่ตั้งชื่อว่า “ไข้หวัดใหญ่สเปน” ไม่ใช่เพราะว่ามีจุดเริ่มต้นในประเทศสเปน หากแต่สเปนเป็นประเทศที่เปิดเผยข้อมูลการเกิดโรคระบาดอินฟลูเอนซาเป็นประเทศแรก ส่วนแหล่งที่มาของโรคระบาดนั้นยังไม่มีความชัดเจนว่ามาจากที่ใด
“อินฟลูเอนซา” สู่สยามประเทศ
อินฟลูเอนซา จากยุโรปได้แพร่ระบาดมาถึงสยามประเทศ จากเอกสารจดหมายเหตุพบว่า ในช่วงเดือนตุลาคม พุทธศักราช 2461 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ อุปราชมณฑลปักษ์ใต้ ได้โทรเลขถึงเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยว่า เกิดการระบาดของโรคอินฟลูเอนซาที่จังหวัดปัตตานีและจังหวัดสงขลา มีคนป่วยเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะนักโทษในเรือนจำ ข้าราชการ และตำรวจ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลฑิฆัมพร กรมหลวงลพบุรี
ราเมศวร์ อุปราชมณฑลปักษ์ใต้
ราเมศวร์ อุปราชมณฑลปักษ์ใต้
โรคอินฟลูเอนซา แพร่กระจายไปทั่วราชอาณาจักรทั้งในเขตพระนคร และหัวเมืองต่าง ๆ รวม 17 มณฑล เช่น มณฑลมหาราฎร์ มณฑลนครไชยศรี มณฑลราชบุรี มลฑลกรุงเก่า มณฑลอุดร มณฑลอุบล มณฑลร้อยเอ็ด เป็นต้น
โรคดังกล่าวเริ่มสงบลงเมื่อเดือนมีนาคม พุทธศักราช 2462 กระทรวงมหาดไทยจัดทำบัญชีสรุปจำนวนประชากรใน 17 มณฑล มีทั้งสิ้น 8,310,565 คน ป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่ 2,317,662 คน และเสียชีวิต 80,223 คน
เรียบเรียง : นายสุเพียร คำวงศ์ เลขานุการสภาวัฒนธรรมอำเภอขุขันธ์,2564.
REFERENCE :
102 ปี จาก “อินฟลูเอนซา” สู่ “โคโรนาไวรัส” ในสยามประเทศ (EP.01). National Archives Of Thailand สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ. Published 2019. Accessed July 25, 2021. https://www.nat.go.th/คลังความรู้/รายละเอียด/ArticleId/838/102.
